Dat is een rare vraag, zou je zeggen. Dat weet je toch zelf wel. Nou, er zijn mensen die hebben drie of meer huizen en die zouden misschien oprecht niet kunnen zeggen waar ze echt wonen. Misschien zeggen ze wel dat ze in elk huis wonen, of overal en nergens. Maar dat is niet voor iedereen goed genoeg. Met name de belastingdienst of Hacienda in Spanje (= Belastingdienst), zal willen weten waar je echt woont, want dan weten ze of ze aanslagen mogen opleggen. En als ze allebei nou vinden dat je in hun land woont, dan leggen ze allebei aanslagen op. En een is al vaak niet zo leuk, laat staan dat je dubbel krijgt.

Dus lijkt me goed dat we eens kijken waar je nu eigenlijk woont.

Waarom is dit belangrijk?

Als je ergens woont en dan bedoel ik ECHT woont volgens de regels van de wet, dan hangen daar allerlei gevolgen aan. Dit is vooral belangrijk als je of in het ene land woont of in een ander land. Of je namelijk in Amsterdam woont of Eindhoven is niet zo belangrijk voor de Nederlandse overheid. Wel of je in Amsterdam woont of op IBiza. Want dan gaat het ineens om twee landen.

De belastingdienst bepaalt waar de aanslagen naar toe moeten, maar nog veel belangrijker, dan mag de belastingdienst belasting heffen over je inkomen dat je verdient waar ook ter wereld. Er zijn uitzonderingen, maar daarover later meer. 

Een ander belangrijk punt is dat je geen gebruik meer kunt maken van sociale regelingen van een ander land. Denk aan AOW opbouw. Als je niet meer in Nederland woont, bouw je geen 2% AOW meer op per jaar. Je wordt gekort met 2% voor elk jaar dat je niet in Nederland officieel woont.

Ook andere regelingen, zoals WW, bijstand etc kun je geen gebruik meer van maken.

Een ook voor vele mensen belangrijk; je kunt niet meer deelnemen aan de verplichte zorgverzekeringen in Nederland. Misschien denk je: “hè hè, eindelijk niet meer die hoge premie…” Maar dus ook geen enkele dekking vanuit NL.

Er hangt dus nogal wat aan vast. Daarom zie ik vele mensen ook “creatief” omgaan met het toepassen van het begrip wonen.

Wat is wonen?

Als je wilt weten waar je woont, is natuurlijk belangrijk wat dat betekent. Als je op vakantie gaat en je hebt een fantastische Finca gehuurd voor zes weken, dan zou je kunnen denken dat je daar woont. Vaak zeggen mensen dat dat niet zo is, want dat is vakantie. “Wij verblijven daar.” Maar ja, als die “vakantie” negen maanden duurt, is het dan nog vakantie of is het dan wonen? 

Stel je eens voor, je bent succesvolle schrijver en je hebt een huis op IBiza. Voor je schrijversinspiratie verruil je je Amsterdams appartement regelmatig voor je Finca in IBIza. Je schrijft je suf en je boek is af. Je was half september aangekomen met een Transavia vlucht en je gaat je gaat in mei weer naar huis in Amsterdam net voordat de gekte weer losbarst op IBiza. Ondertussen sta je nog gewoon ingeschreven in de gemeente Amsterdam. Waar heb je gewoond? Of waar woon je officieel? Oh ja, je man (of nieuwe vriend) woont nog gewoon in Amsterdam en laat jou lekker met rust, op Skypen, FaceTimes, whatsappen, PM’en en mailen na dan (😜), om die roman af te schrijven. 

Zo kan ik nog veel situaties bedenken en beschrijven. Je kunt je voorstellen dat dit tot oeverloze discussies zou leiden. En eerlijk is eerlijk, de belastingdienst van NL en Spanje maken het jou dan lastig. Dat gaat veel geld en energie kosten.

Het volgende voorbeeld komt ook veel voor. Je vertrekt naar IBiza met de bedoeling daar te wonen. Je hebt een huis gehuurd en gaat er lekker zitten. Je schrijft je niet uit in Nederland, want je “woont” bij je broer (je postadres). Je hebt ook nog een bedrijf en je blijft gewoon bij de KvK ingeschreven en je factureert met Nederlandse BTW aan je (ook Spaanse) klanten. Mag dat? ……

Wat zijn de regels

Ter voorkoming van discussie en misverstanden hebben Nederland en Spanje een verdrag gesloten ter voorkoming van dubbele belasting. In dat verdrag wordt geregeld wie belasting mag heffen van personen die in het ene land of het andere land wonen. In ieder geval wordt er geen dubbele belasting geheven. Dat is mooi toch?!

In dat verdrag is in artikel 4 geregeld waar jij woont.

Artikel 4 Fiscale woonplaats


1
Voor de toepassing van deze Overeenkomst betekent de uitdrukking „inwoner van een van de Staten” iedere persoon die, ingevolge de wetgeving van die Staat, aldaar aan belasting is onderworpen op grond van zijn woonplaats, verblijf, plaats van leiding of enige andere soortgelijke omstandigheid.
2
Voor de toepassing van deze Overeenkomst wordt een natuurlijke persoon die deel uitmaakt van een diplomatieke of consulaire vertegenwoordiging van een van de Staten in de andere Staat of in een derde Staat en die onderdaan is van de zendstaat, geacht inwoner van de zendstaat te zijn.
3
Indien een natuurlijke persoon ingevolge de bepaling van het eerste lid inwoner van beide Staten is, gelden de volgende regels:
a)
hij wordt geacht inwoner te zijn van de Staat waar hij een duurzaam tehuis tot zijn beschikking heeft. Indien hij in beide Staten een duurzaam tehuis tot zijn beschikking heeft, wordt hij geacht inwoner te zijn van de Staat waarmede zijn persoonlijke en economische betrekkingen het nauwst zijn (middelpunt van de levensbelangen);
b)
indien niet kan worden bepaald in welke Staat hij het middelpunt van zijn levensbelangen heeft, of indien hij in geen van de Staten een duurzaam tehuis tot zijn beschikking heeft, wordt hij geacht inwoner te zijn van de Staat waar hij gewoonlijk verblijft;
c)
indien hij in beide Staten of in geen van beide gewoonlijk verblijft, wordt hij geacht inwoner te zijn van de Staat waarvan hij onderdaan is;
d)
indien hij onderdaan is van beide Staten of van geen van beide, regelen de bevoegde autoriteiten van de Staten de aangelegenheid in onderlinge overeenstemming.
4
Indien een andere dan een natuurlijke persoon ingevolge de bepaling van het eerste lid inwoner van beide Staten is, wordt hij geacht inwoner te zijn van de Staat waar de plaats van zijn werkelijke leiding is gelegen.

Hoe toepassen?

Als je dit zo leest is het best taaie taal en lastige materie. Een paar dingen wordt duidelijk. Daar waar je ingeschreven staat is niet van doorslaggevende aard. Ook niet perse van belang is of je ergens huurt en ergens anders eigenaar bent van een huis. 

Cruciaal in de tekst is “middelpunt van de levensbelangen”.  Terug naar de schrijfster met dat appartement in Amsterdam. Als zij alleen om te schrijven op IBIza is en al haar andere activiteiten in Amsterdam houdt, zou je kunnen stellen dat ze nog steeds woont in Amsterdam. Denk aan de sportclub, die tijdelijk is stilgelegd vanwege schrijven, de huisarts, de kinderen die nog thuis zitten in NL, etc., etc. Let op: dit is maar een voorbeeld!

Denk ook aan de volgende omstandigheden:

  • Je staat ingeschreven
  • Je woont permanent in Spanje
  • Je werkt in Spanje 
  • Je bent verzekerd in Spanje
  • Je hebt vermogen in Spanje
  • Je valt onder de Spaanse gezondheidszorg
  • Je maakt gebruik van sociale voorzieningen
  • Je kinderen gaan naar school in Spanje

Een postadres is zeker niet bepalend voor de bepaling waar je woont. Je woont namelijk helemaal niet in een postbus! Daar kun je niet eens in zitten en douchen en zo (ook al zijn tiny houses in trek).

183 dagen regeling

Vaak hoor je dat als je meer dan 183 op IBiza zit of in NL, dat je daar dan woont. Misschien is dit lekker handig, door gewoon dagen te tellen, maar de 183-dagen regeling staat niet in het verdrag bij het begrip “wonen”. Waarom hoor je dat dan zo vaak?

In de Spaanse wetgeving is wel iets opgenomen over 183 dagen. Maar in het internationale recht gaan verdragen altijd boven nationale wetgeving. Die 183 dagen regeling is dus niet zo maar van toepassing.

Je kunt namelijk best 200 dagen op IBiza zitten en toch in Nederland wonen. Ik kan daar zo een verhaal van maken. Denk maar eens aan die schrijfster.

Ja maar, zal iemand zeggen. Die Spanjaarden passen dat wel toe! Dat kan wel zo zijn, maar het verdrag gaat altijd boven de nationale wetgeving. “Un tratado siempre supera la legislación nacional.”

Die 183-dagen regeling mag je niet zo maar toepassen. Maar soms is het handig om die juist wel van stal te halen als het in je voordeel is. Let wel op, dat er discussie kan ontstaan tussen de twee landen en dat wil je niet, want vrijwel nooit betekent dit dat je nergens belasting betaalt. Integendeel zelfs, meestal betaal je dan dubbel en dan laten “ze” het jou zelf uitzoeken. Zekerheid is echt geruststellender.

Alleen voor personen en niet bedrijven?

Vaak denken mensen die pendelen tussen IBiza en Nederland dat dat niet voor hun bedrijf geldt. Want alle klanten zitten in Nederland en ik heb alleen maar een laptop en tegenwoordig gaat alles over de hele wereld en internet. Dus ik heb er met mijn bedrijf allemaal geen last van, toch?! 

Ja juist wel! Want het woonplaatsbegrip geldt ook voor bedrijven. Zowel voor grote bedrijven als voor kleine bedrijven; zowel voor B.V.’s in het MKB, als zelfstandig ondernemers zonder personeel. Voor iedereen geldt dat Verdrag.

In een volgende blog ga ik in op de toepassing van het woonplaatsbegrip voor ondernemingen en de gevolgen daarvan. Dat is net even wat complexer.

Kun je door de bomen het bos nog zien en weet je nog (niet) waar je woont?